مصوب 16 تیرماه 1355
انواع چک عبارتاست از :
چکهای صادره عهده بانکهایی که طبق قوانین ایران در داخل کشور دایر شده یا می شوند همچنین شعب آنها در خارج از کشور درحکم سندلازم الإجراء است و دارنده چک در صورت مراجعه به بانک و عدم دریافت تمام یا قسمتی از وجه آن به علت نبودن محل و یا به هرعلت دیگری که منتهی به برگشت چک و عدم پرداخت گردد میتواند طبق قوانین و آیین نامه های مربوط به اجرای اسناد رسمی وجه چک یا باقیمانده آن را از صادرکننده وصول نماید.
برای صدور اجرائیه دارنده چک باید عین چک و گواهینامه مذکور در ماده 4 و یا
گواهینامه مندرج در ماده 5 را به اجرای ثبت اسنادمحل تسلیم
نماید.
اجراء ثبت درصورتی دستور اجرا صادر میکند که مطابقت امضای چک با نمونه امضای صادرکننده دربانک ازطرف بانک گواهی شده باشد.
دارنده چک ، اعم است از کسی چک در وجه او صادر گردیده یا به نام او پشت نویسی شده یا حامل چک ( درمورد چکهای در وجه حامل ) یا قائم مقام قانونی آنان .
صادرکننده چک باید در تاریخ صدور معادل مبلغ چک در بانک محال علیه محل ( نقد یا اعتبار قابل استفاده ) داشته باشد و نباید تمام یا قسمتی از وجهی را که به اعتبار آن چک صادر کرده به صورتی از بانک خارج نماید یا دستورعدم پرداخت وجه چک را بدهد و نیز نباید چک رابه صورتی تنظیم نماید که بانک به عللی از قبیل عدم مطابقت امضاء یا قلم خوردگی در متن چک یا اختلاف مندرجات چک و امثال آن از پرداخت وجه چک خودداری نماید .
هرگاه در متن چک شرطی برای پرداخت ذکر شده باشد بانک به آن شرط ترتیب اثر نخواهد داد.
هرگاه وجه چک به علتی از علل مندرج در ماده 3 پرداخت نگردد بانک مکلف است دربرگ مخصوصی که مشخصات چک و هویت و نشانی کامل صادرکننده در آن ذکر شده باشد علت یا علل عدم پرداخت را صریحاً قید وآن را امضاء و مهر نموده و به دارنده چک تسلیم نماید.
دربرگ مزبور باید مطابقت امضاء صادرکننده با نمونه امضاء موجود دربانک ( درحدود عرف بانکداری ) و یا عدم مطابقت آن ازطرف بانک تصدیق شود.
بانک مکلف است به منظور اطلاع صادرکننده چک فوراً نسخه دوم این برگ را به آخرین نشانی صاحب حساب که دربانک موجود است ارسال دارد.
دربرگ مزبور باید نام و نام خانوادگی و نشانی کامل دارنده چک نیز قید گردد.
درصورتی که موجودی حساب صادرکننده چک نزد بانک کمتر از مبلغ چک باشد به تقاضای دارنده چک بانک مکلف است مبلغ موجود در حساب را به دارنده چک بپردازد و دارنده چک با قید مبلغ دریافت شده در پشت چک و تسلیم آن به بانک ، گواهینامه مشتمل برمشخصات چک و مبلغی که پرداختشده از بانک دریافت مینماید . چک مزبور نسبت به مبلغی که پرداخت نگردیده بی محل محسوب وگواهینامه بانک دراین مورد برا دارنده چک جانشین اصل چک خواهد بود .
در مورد این ماده نیز بانک مکلف است اعلامیه مذکور در ماده قبل را برای صاحب حساب ارسال نماید.
بانکها مکلفند در روی هربرگ چک نام و نام خانوادگی صاحب حساب را قید نمایند.
هرکس مرتکب تخلف مندرج در ماده 3 گردد به حبس تعزیری از شش ماه تا دو سال و حسب مورد به پرداخت جزای نقدی معادل یک چهارم تمام وجه چک یا یک چهارم کسر موجودی هنگام ارایه چک به بانک محکوم خواهد شد.
چکهایی که درایران به عهده بانکهای واقع درخارج از کشور صادرشده و منتهی به گواهی عدم پرداخت شده باشند ازلحاظ کیفری مشمول مقرارت این قانون خواهند بود.
درصورتی که صادرکننده چک قبل از تاریخ شکایت کیفری ، وجه چک را نقداً به دارنده آن پرداخت یا با موافقت شاکی خصوصی ترتیبی برای پرداخت آن داده باشد ، یا موجبات پرداخت آن را در بانک محال علیه فراهم نماید قابل تعقیب کیفری نیست.
درمورد اخیر بانک مذکور مکلف است تا میزان وجه چک ، حساب صادرکننده را مسدود نماید و به محض مراجعه دارنده و تسلیم چک وجه آن را بپردازد.
هرکس با علم به بسته بودن حساب بانکی خود مبادرت به صدور چک نماید عمل وی درحکم صدورچک بی محل خواهد بود و به حداکثر مجازات مندرج در ماده 7 محکوم خواهد شد و مجازات تعیین شده غیرقابل تعلیق است .
منظور از دارنده چک در این
ماده شخصی است که برای اولین بار چک را به بانک ارایه داده است. برای تشخیص هویت اینکه چه کسی
اولین بار برای وصول چک به بانک مراجعه کرده است بانکها مکلفند به محض مراجعه
دارنده چک هویت کامل و دقیق او را در پشت چک با ذکر تاریخ قید نمایند.
کسی که چک پس از برگشت از
بانک به وی منتقل گردیده حق شکایت کیفری نخواهد داشت مگر آن که
انتقال قهری باشد.
تبصره : هرگاه بعد ازشکایت کیفری شاکی چک را به دیگری انتقال دهد یا حقوق خود را نسبت به چک به هرنحو دیگری واگذار نماید تعقیب کیفری موقوف خواهد شد.
هرگاه قبل از صدور حکم قطعی شاکی گذشت نماید و یا اینکه مهتم وجه چک و خسارات تأخیر تأدیه را نقداً به دارنده آن پرداخت کند ، یا موجبات پرداخت وجه چک و خسارات مذکور ( از قراری صدی دوازده درسال از تاریخ ارایه چک به بانک ) را فراهم کند یا در صندوق دادگستری یا اجراء ثبت تودیع نماید مرجع رسیدگی قرار موقوفی تعقیب صادر خواهد کرد.
صدور قرار موقوفی تعقیب دردادگاه کیفری مانع از آن نیست که آن دادگاه نسبت به سایر خسارات موردمطالبه رسیدگی وحکم صادر کند.
هرگاه پس از صدور حکم قطعی ، شاکی گذشت کند ویا این که محکوم علیه به ترتیب فوق موجبات پرداخت وجه چک و خسارت تأخیر تأدیه وسایر خسارات مندرج درحکم را فراهم نماید اجرای حکم موقوف میشود ومحکوم علیه فقط ملزم به پرداخت مبلغی معادل یک سوم جزای نقدی مقرردرحکم خواهد بود که به دستور دادستان به نفع دولت وصول خواهد شد.
صدورچک به عنوان تضمین یا تأمین اعتبار یا مشروط ، وعده دار یا سفید امضاء ممنوع است . صادرکننده درصورت شکایت ذینفع و عدم پرداخت به مجازات حبس از ششماه تا 2 سال و یا جزای نقدی ازیک صدهزارتا ده میلیون ریال محکوم خواهد شد .
صادرکننده چک یا ذینفع یا قائم مقام قانونی آنها با تصریح به این که چک مفقود یا سرقت یا جعل شده و یا ازطریق کلاهبرداری یا خیانت درامانت یا جرایم دیگری تحصیل گردیده میتواند کتباً دستور عدم پرداخت وجه چک را به بانک بدهد . بانک پس از احراز هویت دستوردهنده از پرداخت وجه ان خودداری خواهد کرد ودرصورت ارایه چک ، بانک گواهی عدم پرداخت را با ذکر علت اعلام شده صادر و تسلیم مینماید .
تبصره 1 : ذینفع درمورد این ماده کسی است که چک به نام او صادر یا ظهرنویسی شده یا چک به او واگذار گردیده باشد ( یا چک در وجه حامل به او واگذار گردیده(
درموردی که ذینفع دستورعدم پرداخت میدهد بانک مکلف است وجه چک را تا تعیین تکلیف آن در مرجع رسیدگی یا انصراف دستوردهنده درحساب مسدودی نگهداری نماید.
تبصره 2 : دستوردهنده مکلف است پس از اعلام به بانک شکایت خودرابه مراجع قضایی تسلیم و حداکثر ظرف مدت یک هفته گواهی تقدیم شکایت خود را به بانک تسلیم نماید . درغیراینصورت پس از انقضاء مدت مذکور بانک ازمحل موجودی به تقاضای دارنده چک وجه آن را پرداخت کند.
دارنده چک میتواند وجه چک وضرر و زیان خود را در دادگاه کیفری مرجع رسیدگی مطالبه نماید.
رسیدگی به کلیه شکایات و دعاوی جزایی و حقوقی مربوط به چک در دادسرا و دادگاه تا خاتمه دادرسی ، فوری وخارج ازنوبت به عمل خواهد آمد.
وجود چک در دست صادرکننده دلیل پرداخت وجه آن و انصراف شاکی از شکایت استمگر یان که خلاف این امر ثابت گردد.
درصورتی که وجه چک در بانک تضمین نشده باشد مرجع رسیدگی مکلف است وجه الضمان نقدی یا ضمانتنامه بانکی ( که تا تعیین تکلیف نهایی معتبر باشد ) معادل وجه چک یا قسمتی از آن که مورد شکایت واقع شده از متهم اخذ نماید. هرگاه صادرکننده چک متعدد باشند مرجع تعقیب میتواند مبلغ وجه الضمان یا ضمانتنامه بانکی را به میزان مسئولیت هریک از آنان و درصورت معلوم نبودن میزان مسئولیت به طور تساوی تقسیم نماید.
درصورتی که یکی از متهمین معادل تمام مبلغ چک وجه الضمان یا ضمانتنامه بانکی داده باشد از بقیه متهمین تأمین متناسب اخذ خواهد شد .
در موارد مذکور درماده 14 نیز حسب مورد درصورتی که وجه چک دربانک تضمین نشده باشد تا زمانی که دلایل و قراین موجهی برصحت ادعای صادرکننده چک یا ذینفع به دست نیامده مرجع رسیدگی تأمین فوق را اخذ خواهد کرد .
همچنین درصورتی که متهم برای پرداخت وجه چک درخواست مهلت نماید مرجع رسیدگی درصورت انقضاء میتواند با اخذ تأمین مناسب دیگر تا یک ماه به او مهلت دهد .
در اینصورت اگر متهم ظرف مهلت مقرر وجهچک را نپردازد تأمین مزبور
به وجه الضمان تبدیل خواهد شد .
تبصره : درصورتی که
وجه الضمان یا ضمانتنامه مذکرو دراین ماده تودیع شده باشد تأمین خواسته از اموال
متهم جایز نیست. دراین صورت ضرر و زیان مدعی خصوصی ازمحل وجه الضمان یا ضمانتنامه
باید پرداخت گردد.
درصورتی که چک به وکالت یا نمایندگی ازطرف صاحب حساب اعم از شخص حقیقی یا حقوقی صادر شده باشد ، صادرکننده چک وصاحب حساب متضامناً مسئول پرداخت وجه چک بوده و اجرائیه وحکم ضرر وزیان براساس تضامن علیه هردو صادر میشود. به علاوه امضاء کننده چک طبق مقررات این قانون مسئولیت کیفری خواهد داشت مگراین که ثابت نماید که عدم پرداخت مستند به عمل صاحب حساب یا وکیل یا نماینده بعدی او است که دراینصورت کسی که موجب عدم پرداخت شده از نظر کیفری مسئول خواهد بود .
مسئولیت مدنی پشت نویسان چک طبق قوانین و مقررات مربوط کماکان به قوت خود باقی است .
تبصره 1 : بانک مرکزی
جمهوری اسلامی ایران مکلف است سوابق مربوط به اشخاصی را که مبادرت به
صدور چک بلامحل نموده اند به صورت مرتب و منظم ضبط ونگهداری نماید و فهرست اسامی این
اشخاص را دراجرای مقررات این قانون دراختیار کلیه بانکهای کشور قرار دهد.
تبصره 2 : ضوابط و مقررات مربوط به محرومیت اشخاص از افتتاح حساب جاری و نحوه پاسخ به استعلامات بانکها به موجب آیین نامه ای خواهد بود که ظرف مدت سه ماه توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تنظیم و به تصویب هیئت دولت میرسد.
درصورتی که به متهم دسترسی حاصل نشود آخرین نشانی متهم دربانک محال علیه اقامتگاه قانونی او محسوب است و هرگونه ابلاغی به نشانی مزبور به عمل می آید مگر آنکه متهم به ترتیب مقرر در تبصره ماده 125 قانون آیین دادرسی کیفری نشانی دیگری تعیین کرده باشد .
هرگاه متهم حسب مورد به نشانی بانکی یا نشانی تعیین شده شناخته نشود یا چنین محلی وجود نداشته باشد گواهی مأمور به منزله ابلاغ اوراق تلقی می شود و رسیدگی بدون لزوم احضار متهم وسیله مطبوعات ادامه خواهد یافت.
سلام خوبین؟مرسی استفاده کردم از مطلبتون